محیط آموزشی باید فرصتهایی را برای دانش آموزان به منظور کشف راههای کنش متقابل فراهم کند، تا آنها بتوانند دست به تجربه بزنند وتهعدات خود را بیازمایند. بنابر این برای اجرای موثر روشهای فعال و تعاملی ایجاد تغییرات اساسی در بینش و نگرش معلمان، مدیران، دانش آموزان، اولیای دانش آموزان، محتوای کتاب های درسی و محیط آموزشی لازم وضروری می باشد.
اگر می خواهید جزو افرادی باشید که تدریس کارآمد دارند و کلاس درس آن ها زبانزد دیگر همکارانشان است در ادامه همراه ما باشید و به چند نکته مهم و ضروری توجه کنید.
- فضای کلاس در ایجاد جو تعامل بسیار موثر است
فضای کلاس باید به گونه ای طراحی شود که موجب تسهیل تعامل گردد. در کلاسهایی که معمولا صندلی ها یا نیمکت ها در یک صف مستقیم و پشت سر هم قرار دارند. و دانش آموزان قادر به دیدن همکلاسی های خود نیستند، ایجاد فضای تعامل بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است. تقسیم کلاس به گروه های کوچک فرصت بیشتری را برای تبادل افکار در میان دانش آموزان فراهم می کند. آرایش دایره ای یا میزگرد، نعلی شکل و تماس چهره به چهره چندین نمونه از آرایش کلاس درسی است که تعامل را امکان پذیر می سازد.
- بحث و تبادل اندیشه و افکار
علاوه بر ساختار فیزیکی کلاسی ، جو عاطفی کلاس نیز در تعامل بسیار موثر است . بحث و تبادل اندیشه و افکار زمانی میسر است که کلاس درس به محیطی پذیرا و اطمینان بخش تبدیل شود . یعنی جایی که هم معلمان و هم دانش آموزان احساس اعتماد و امنیت کنند . احترام به ا ندیشه های دانش آموزان در ایجاد جو امنیت بسیار موثر است ، به همین دلیل اندیشه ها و عقاید آنان نباید مورد تمسخر قرار گیرد و یا طرد شود.
در الگوی تعاملی معلم باید تسهیل کننده فرایند یادگیری و مدیر
یادگیری باشد. در این الگو معلم انسانی مسئول و فعال است که سازماندهی محیط آموزشی را برعهده دارد، نظر خود را بر دانش آموزان تحمیل نمی کند و موجب گسترش فرهنگ کثرت باوری می شود. او می تواند به خوبی ارتباط برقرار کند و نیز به دانش آموزانش اجازه دهد تا عقاید خود را بیان کرده و از آنها دفاع نمایند. تغییر ذهنیت فلسفی معلم یکی از پیش بایست های اساسی اجرای این روشها می باشد.لذا معلمان باید از آموزش های لازم درخصوص چگونگی اجرای این روشها برخوردار باشند.
در
تدریس معلم باید ریسک و خطرپذیری داشته باشد . ترس از شکست نداشته و از خطر پرهیز نکند .به قول «جک وی ماتسن» لاک پشت تنها وقتی پیش می رود که سرش را از لاک بیرون بیاورد. شکست بخش ضروری و ثمر بخش از فرایند نوآوری است . معلم باید به تلاش و کوشش دانش آموزان امیدوار باشد. آیزنهاور معتقد است که هیچ نومیدی تا به حال جنگی را نبرده است. لذا معلم باید با دلسوزی و تحمل مشکلات ، دشواریهای بکارگیری این الگو در کلاسهای درس خود را از بین ببرد و راه را برای گسترش روشهای تعاملی و فعال تدریس هموار نماید .
در روشهای تعاملی منابع آموزشی نباید به معلم و کتاب درسی و فعالیتهای کلاس درس محدود شود. هر منبع یا موقعیتی که بتواند تفکر، استدلال و قضاوت دانش آموزان را تحریک و تقویت کند، می تواند مورد استفاده قرار گیرد .
محتوای برنامه درسی باید طوری انتخاب شود که امکان وفرصت استدلال،استنتاج وسایر فعالیتهای ذهنی سطح بالا وتعامل بایکدیگر وایجاد بحث گروهی دربین دانش آموزان را فراهم نماید.لذا باید از تراکم مطالب در محتوای آموزشی اجتناب نموده و بر چالش برانگیز بودن محتوا تاکید شود.بنابراین لازم است بخشی از محتوا به فعالیتهای پژوهشی اختصاص یابد.
کثرت دانش آموزان در کلاس های درس و محدودیت زمان آموزش از جمله محدودیتهای اجرایی الگوی تعاملی می باشد. برای گسترش این الگو باید مسئولین و دست اندرکاران نظام آموزشی وبرنامه ریزی درسی تعدیل هایی در این زمینه ها ایجاد نمایند .
- تعامل دست اندرکاران آموزشی
حمایت مسئولین، دست اندرکاران و مدیران آموزشی از اجرای روش های فعال و تعاملی از عوامل موثر بر موفقیت این روش ها می باشد. در برخی از موارد مشاهده می شود، مدیری که با این روش ها آشنایی ندارد، به لحاظ به هم خوردن نظم و حالت ظاهری کلاس با این روش ها مخالفت می نماید. لذا آشنایی مدیران ومسئولین ادارات و مدارس از پیش بایست های اساسی این روش ها می باشد.
همسویی اولیاء دانش آموزان با معلم در اجرای این روشها، به خصوص در دوره ابتدایی از اهمیت والایی برخوردار است.لذا شایسته است مدیران مدارس با طرح اهداف وچگونگی اجرای این روشها در کلاسهای آموزش خانواده به توجیه اولیا بپردازند.تا ازاین طریق از مقاومت اولیاء در مقابل این روشها کاسته شود.
تاکید افراطی بر امتحانات و ارزشیابی های تراکمی ونتیجه مدار، کم توجهی به ارزشیابی های تکوینی وفرایندی، ارائه بازخوردهای ناکافی وناقص در مورد یادگیری فراگیران، فقر دانش تخصصی در زمینه ی ارزشیابی علمی وعدم همسویی آئین نامه امتحانات با روش های تعاملی و فعال تدریس از جمله موانع و مشکلاتی است که می تواند بکارگیری روش های فعال تدریس را تحت شعاع قرار دهد. لذا شایسته است نظام ارزشیابی آموزشی وامتحانات کشور با بکارگیری روش های ارزشیابی منطبق با روش های تعاملی زمینه استفاده از این روش ها در فرایند
آموزش و تدریس را فراهم نمایند.
