شناسائی و آموزش کودکان دارای اختلال یادگیری

حتما می‌دانید که کودکان استثنائی، کودک دیرآموز، کودک بیش فعال، اختلال یادگیری، کم توان ذهنی متفاوت هستند و هرکدام ویژگی‌های مخصوص خود را دارند. اما این مطلب درمورد اختلالات یادگیری است که مشکلات عصبی مغزی را شامل می‌شود و باعث اختلال در ادراک, دیداری, شنیداری کودک می‌گردد.

اختلالات مهم یادگیری شامل:

• اختلال در یادگیری
• اختلال در شنیداری
• اختلال در دیداری
• اختلال در ریاضی
• اختلال در حل مسئله
• اختلال در درک محیط
• اختلال در خواندن

• اختلال در نوشتن

اختلالات یادگیری:

در اختلالات یادگیری دانش آموز از نظر ذهنی کاملا عادی است اما دیکته را وارونه می‌نویسد، ریاضی را وارونه می‌نویسند، درکی در شمارش اعداد ندارد و تجسم هندسی ضعیفی دارد و نمی‌تواند خوب درک کند. همچنین در درک نقشه جغرافیا مشکل دارد و موقعیت مکانی را نمی‌تواند تشخیص دهد.

کودک عقب‌مانده ذهنی:

این دسته افراد انواع مختلفی دارند که بهره هوشی کودک از ۵۰ تا ۶۵ و یا از ۶۵ تا ۷۵ است. به طور کلی بهره هوشی زیر ۹۰ کم‌توان ذهنی به حساب می‌آید و نیاز به آموزش دارد.

کودک اوتیسم:

کودک اوتیسم وضعیت متفاوتی دارد. این کودک در خود فرورفته است. اگر بهره هوشی کمی داشته باشد، کم توان ذهنی هم به حساب می‌آید. اما اگر هوش خوبی هم داشته باشد باز باید در مدرسه کودکان اوتیسم ثبت‌نام کنند.

اگر کودک اوتیسم باشد و کم توانی ذهنی هم داشته باشد، چند معلولیتی حساب می‌شود و باید در مدرسه کودکان استثنایی ثبت‌نام کند. طبق ادعای والدین آن‌ها، کودک اوتیسم بیشتر در رفتار اجتماعی و ارتباط اجتماعی مشکل دارد.

افت تحصیلی:

افت تحصیلی بسیار شایع است. در این اختلال، کودک بهره هوشی خوبی دارد، اما باید آموزش ببیند تا به همسالان خود برسد. افت تحصیلی بیشتر به خاطر مشکلات فرهنگی اتفاق می‌افتد. براساس تجربه ما، در اینجا داشتن معلم خصوصی می‌تواند در بهبود وضعیت تحصیلی کودک شما بسیار موثر باشد. درواقع افت تحصیلی اختلال حادی نیست و ممکن است به صورت دوره‌ای و به دلیل مشکلات روانی موجود در خانواده ایجاد شود و قابل رفع است.

بهترین وقت تشخیص اختلالات چه زمانی است؟

قبل از پزشک و متخصص، یک مادر بهترین ارزیاب برای تشخیص این نوع اختلال‌ها می‌تواند باشد. کودکی که نمی‌تواند سینه مادر را به درستی بمکد و شیر بخورد، چهار دست و پا راه نمی‌رود، در حرکات و رشد مشکل دارد، از همان اول هشدار اختلال را نشان می‌دهد. معمولا مادرها فرزند خود را با کودک همسایه، دوست و آشنا مقایسه می‌کنند و با خود فکر می‌کنند که چرا کودک من با فاصله یک ماه از کودک همسایه نمی‌تواند رفتاری مشابه او داشته باشد. کودکی که چهار دست و پانرفته و راه می‌افتد و یا یک پله جلو می‌رود، این کودک ممکن است در ریاضی مشکل پیدا کند و دچار اختلال یادگیری در ریاضی شود.

یکی دیگر از زمان‌های مناسب برای تشخیص قطعی اختلال یادگیری، در مدرسه و بعد از سن ۷ سالگی است. مثلا کودکی که در مدرسه دیکته را برعکس می‌نویسد و نمی‌تواند تکالیفش را انجام دهد بهتر است توسط یک متخصص ارزیابی شود.د فراموش نکنید که درنهایت تایید این امر باید توسط شخص متخصص انجام شود و به حرف اطرافیان غیرمتخصص نکنید.

یک سوال مهم: آیا نابینایی هم یک نوع اختلال یادگیری هست؟ پاسخ منفی است. نابینایی تنها یک مشکل جسمی است اما باعث اختلال یادگیری نمی‌شود و چه بسا افراد نابینایی که بسیار باهوش و توانمند هستند.

معرفی دو معلم برای آموزش کودکان استثنائی در استادسلام

اگر به تازگی متوجه اختلال و یا افت تحصیلی در فرزند خود شده‌اید اصلا نگران نباشید و به این توصیه ما عمل کنید:

اولین قدم مراجعه به مشاور است. برای تشخیص اینکه کودک مشکل عصبی مغزی دارد یا مشکل یادگیری، به مشاور مراجعه کنید. یکی از مهم‌ترین اقدامات، آموزش فردی با حضور شخص متخصص است.

 اگر معلمی هستید که برای تدریس خصوصی به منزل شاگرد دارای اختلال یادگیری می‌روید اما مهارت این نوع آموزش را ندارید:

اصلا وارد این حیطه نشوید؛ چراکه خانواده هزینه‌ای را متقبل شده و هم به کودک نمی‌توانید کمک کنید. مهم‌تر اینکه کودک وقت طلایی آموزش را از دست می‌دهد. کودک باید احساساتش را یکپارچه کند و سپس برای آموزش آماده شود. کودکی که یکپارچگی حسی ندارد و با دست زدن سروصدا می‌کند و جیغ می‌زند در کنار معلمی که این مهارت‌ها را نمی‌داند، احساس بسیار بدی پیدا می‌کند. درواقع معلم غیرمتخصص باعث پرخاشگری بیشتر و احساس ناامنی در کودک می شود.

چگونه معلم متخصص انتخاب کنیم؟

زمانی که با مادر دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری صحبت می‌کنیم، بزرگ‌ترین مشکلشان پیدا کردن معلم صبور، باتجربه و حرفه‌ای است. چراکه انتخاب معلم خصوصی اختلال یادگیری اهمیت زیادی دارد. پیش از هر چیز، معلم باید با روش‌های تدریس ویژه و شیوه‌های تقویت مهارت‌های شناختی و رفتاری آشنا باشد. تجربه کار با کودکانی که نیازهای یادگیری متفاوت دارند، مهارت در ایجاد انگیزه و صبر کافی از ویژگی‌های ضروری است.

برای یافتن معلم مناسب، بهتر است از منابع معتبر، توصیه‌های خانواده‌های دیگر و مراکز آموزشی تخصصی کمک بگیرید. قبل از شروع کلاس، اهداف آموزشی و روش‌های ارزیابی پیشرفت کودک را به طور شفاف مشخص کنید تا روند آموزش قابل پیگیری باشد. با رعایت این نکات، مسیر یادگیری کودک هموارتر می‌شود و فرصت موفقیت تحصیلی او افزایش می‌یابد.

مشکلات عمده کودکان استثنائی

 مهم‌ترین مشکلات کودکان استثنائی، عدم تشخیص به موقع اختلالات آن‌هاست. از دیگر مشکلات این کودکان مشکل توجه و تمرکز بسیار پایین است. کودکان هایپر اکتیو متاسفانه توسط معلم عادی، شناخته نمی‌شوند. والدین این کودکان باید بدانند که معلم عادی نمی‌تواند تشخیص دهد کودک مشکل یا اختلال رفتاری دارد. این کودکان نمی‌توانند خودشات را با ۳۲ شاگرد دیگر در کلاس هماهنگ کنند.

در این موارد متخصص و معلم کودک استثنائی، وارد صحنه می‌شود تا کودک از نظر شنیداری، دیداری، توجه و تمرکز، همگام با کلاس پیش برود.

تفاوت بین یک کودک با اختلال یادگیری و کم‌توانی ذهنی چیست؟

اختلال یادگیری در کودکان کم توان ذهنی با مشکلات عادی یادگیری متفاوت است. کودکان کم‌توان ذهنی معمولاً در اکثر زمینه‌های یادگیری با کندی مواجه‌اند و نیاز به آموزش‌های پایه‌ای دارند. کودک دارای اختلال یادگیری معمولاً هوش طبیعی دارد؛ اما در یک یا چند مهارت خاص مانند خواندن، نوشتن یا ریاضی با مشکل روبه‌رو خواهد بود.

برای حمایت از این کودکان، استفاده از روش‌های آموزشی ویژه، برنامه‌های شخصی‌سازی‌شده و همراهی مستمر خانواده و مدرسه اهمیت زیادی دارد. ارزیابی تخصصی به معلم و والدین کمک می‌کند تا مسیر آموزشی مناسب را تعیین کنند و فرصت موفقیت تحصیلی کودک افزایش یابد.

مرز میان کودکان پرانرژی و کودکان هایپر اکتیو

کودکی که هایپر اکتیو هست توجه و تمرکز ندارد، بینایی تمرکزی ندارد. مثلا زمانی که دو شخص عادی با هم در حال صحبت هستند، ارتباطات چشمی با هم برقرار می‌کنند. اما کودک هایپراکتیو نمی‌تواند ارتباط چشمی داشته باشد. مدام در حال سر و صدا هست مدام در حال به هم ریختن محیط است روی صندلی خودش نمی‌تواند بنشیند و در حال تکاپوست.

تعریف کودکان مرزی در حیطه کودکان استثنائی

کودکانی که نه کند ذهن هستند و نه مثل بچه‌های عادی هستند، مرزی نام می‌گیرند. کودکان مرزی در کنار بچه‌های عادی می‌توانند تحصیل کنند و معلم‌ها به صورت تلفیقی با دانش‌آموزان کار می‌کنند. البته چندین سال هست که معلم‌های تلفیقی دیگر فعالیتی ندارند و هم اکنون کار تدریس تلفیقی به عهده معلم کودکان استثنایی گذاشته شده است.

زمان مناسب تشخیص هایپر اکتیو یا بیش‌فعالی کودک در خانواده

انتخاب مدرسه کودک استثنائی یا مدرسه عادی برای کودک دارای اختلال یادگیری

خیلی سخت است برای یک مادر که بپذیرد کودک در یک مدرسه استثنایی تعلیم داده شود. اما کودک در مدرسه عادی هم نمی‌تواند دوام بیاورد و مادر راهی به جز پذیرش ندارد. امروزه در سراسر دنیا بر این باور هستند که با وجود معایب و مزایای بسیاری که وجود دارد، بهتر است کودکان استثنایی را از کودکان عادی جدا نکنیم.

تفاوت مدارس عادی و استثنائی چیست؟

بسیاری از والدین سوال دارند، آیا کودکان استثنایی دیر به مدرسه می‌روند؟ پاسخ این است که سن ورود این کودکان به مدرسه معمولاً با کودکان عادی تفاوت چندانی ندارد؛ اما روند آموزش و پذیرش آن‌ها ممکن است با مراحل ارزیابی و برنامه‌ریزی ویژه همراه باشد.

کودکان دارای نیازهای ویژه ممکن است قبل از ورود به مدرسه از خدمات آموزشی و توانبخشی بهره‌مند شوند تا آمادگی لازم برای یادگیری کلاسیک پیدا کنند. مدارس استثنایی با برنامه‌های تخصصی و مربیان آموزش‌دیده، شرایطی فراهم می‌کنند تا این کودکان بتوانند با اعتمادبه‌نفس و مهارت کافی وارد محیط آموزشی شوند.

معایب و مزایای آموزش کودک استثنایی در کنار کودک معمولی در یک کلاس

یکی از مزایا این است که کودک اطلاعات عمومی و ارتباطات اجتماعی را از کودکان دیگر یاد می‌گیرد. اما از معایب مهم آن این است که نمی‌تواند دوست‌یابی کند. کودکان عادی زود متوجه می‌شوند که این کودک نقص دارد و با کودک دوست نمی‌شوند و ارتباط نمی‌گیرند. کودک استثنائی نمی‌تواند همراه با کلاس آموزش ببیند و کم کم کنار گذاشته می‌شود. یکی دیگر از معایب بزرگ آن تاثیر کودکان استثنایی برای کودکان عادی است. به فرض مثال در یک کلاس درس، کودک استثنایی که نمی‌تواند سر جای خود بنشیند، مسلماً حواس دیگر هم‌کلاسی‌هایش را پرت می‌کند و چه بسا باعث عصبانی شدن کودکان عادی شود.

از معایب دیگر این امر می‌توان گفت در مدارس عادی با یک کودک استثنایی بسان یک کودک عادی برخورد می‌شود. مثل این است که از کودک بخواهیم کارهای خودش را خودش انجام بدهد. به طور مثال تکالیفش را خودش انجام بدهد، حمام برود، اتاقش را تمیز کند، مهارت‌های حرکتی ظریف انجام بدهد، مهارت‌های حرکتی درشت را انجام دهد. اما کودک تا به یک مرحله متعادل نرسد، نمی‌تواند این کار را انجام دهد. نباید یک کودک کند ذهن و یا هر نوع اختلالی را در کنار یک کودک عادی قرار بدهیم.

چاره کار اینجاست که این کودک نیاز به عصای آموزشی دارد و در درس‌های آموزشی، معلم سیار همیشه باید در کنار کودک باشد. این کودکان در مهارت‌های یدی خیلی توانمند هستند. مثل خیاطی مثل نجاری و به طور معمول در یک مهارت بسیار شکوفا می‌شوند. در این مواقع، معلم همراه این استعداد را شناسایی و به کودک کمک می‌کند تا به هدفش برسد.

در بعضی موارد پیش می‌آید که کودک در کنار کند ذهن بودن، دارای اختلال یادگیری و یا انواع اختلال هم هست. این کودک حتما باید در مدارس استثنایی تحصیلات خودش را ادامه بدهد و در کنار تحصیل در مدرسه معلم خصوصی داشته باشد تا معلم از او حمایت ویژه‌ای داشته باشد. کودکان بسیاری آموزش‌ها را در مدرسه یاد نمی‌گیرند و ممکن است از درس و همکلاسی‌های خود عقب بمانند.

معلم خصوصی ویژه کودکان دارای اختلال یادگیری، یا مربی کودک دیر آموز، در این حالت می‌تواند کمک بسزایی باشد. امروزه کودکان بسیار باهوش هستند. اکثر کودکان زمانی که وارد مدرسه می‌شوند کمی با حروف آشنایی دارند. کودکان استثنایی در همان بدو ورود به مدرسه و در سال اول از باقی شاگردان وهمکلاسی‌های خود عقب می‌مانند. بنابراین به مدرسه ویژه خود نیاز دارند و یا به عبارت درست‌تر، به معلمی که آموزش این کار را دیده باشد و مهارت آن را داشته باشد، نیاز دارند.

زمان پذیرش جامعه

کودک هایپر اکتیو چه زمانی می‌تواند به صورت عادی به جامعه برگردد؟ در خانه و جامعه باید به طور کاملا معقول با کودک رفتار شود و در مواردی که تنبیه لازم است در جای خود و به درستی تنبیه شود و اگر باید تشویق شود، کودک را به درستی تشویق کنند. این کودک اگر تا ۱۲سالگی آموزش درست ببیند و از سمت خانواده حمایت روحی و عاطفی شود ممکن است روند درمان موفقیت آمیزی را به نسبت دیگر کودکان استثنائی پیش بگیرد.

اگر با کودک هایپر اکتیو به درستی رفتار شود ۱۲ سالگی مقداری از مشکلات کودک از میان خواهد رفت. متاسفانه در کودکان هایپر اکتیو چون خانواده‌ها اطلاع درستی ندارند و شناختی از این کودکان ندارند، تصور بر این است که کودکشان اذیت می‌کند یا کودک بی‌ادب است و تربیت درستی ندارد. در صورتی که کودک دارای اختلال است و باید درمان آغاز شود.

برای آموزش کودک استثنائی امیدوار باشید: خبرهای خوبی داریم

ارتباط میان معلم خصوصی کودک استثنائی با خانواده کودک

• آیا کودک چهار رنگ اصلی را می‌شناسد ؟
• آیا می‌توانید سه گوش، دایره و چهارگوش بکشد؟
• آیا کودک اندازه‌ها را تشخیص می‌دهد؟
• آیا تفاوت‌ها و شباهت‌ها را می‌تواند تشخیص بدهد؟
• آیا از بدن خود شناختی دارد؟
  

کودکان adhd را بشناسیم

گروه دیگر از کودکان دارای اختلال یادگیری، کودکانی هستند که هوش بسیار بالایی دارند و جز کودکان استثنایی قرار می‌گیرند. این کودکان، هایپراکتیو هستند و اتفاقا هوش بسیار بالایی دارند، اما در مدارس عادی نمی‌توانند ثبت نام کنند و حتی به معلم خصوصی نیاز دارند تا به پایه‌های بالاتر بروند.

تفاوت اختلال یادگیری با بیش‌فعالی (ADHD) چیست؟

اختلال یادگیری باعث دشواری در یادگیری مهارت‌های مشخصی مانند خواندن، نوشتن یا درک مفاهیم ریاضی می‌شود و بیشتر یک حوزه خاص از یادگیری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیش‌فعالی یا ADHD عملکردهای اجرایی مغز را درگیر کرده و موجب کاهش تمرکز، کنترل هیجان و مهار رفتارهای تکانشی می‌گردد؛ به همین دلیل، گاهی والدین این دو وضعیت را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند.

کودکی که در فهم یک مسئله ریاضی یا پیوند دادن مفاهیم یک متن با مشکل مواجه می‌شود، معمولاً با اختلال یادگیری روبرو است. کودک مبتلا به ADHD انگیزه یادگیری دارد؛ اما بی‌قراری و حواس‌پرتی مداوم مانع تمرکز مؤثر او می‌شود و روند آموزش را مختل می‌کند. درک این تفاوت‌ها بخشی از شناخت انواع اختلالات کودکان استثنایی محسوب می‌شود و مسیر انتخاب روش‌های آموزشی و حمایتی مناسب را روشن می‌سازد.

شناسایی زمان مناسب برای شروع کاردرمانی و گفتار درمانی

کودکی که هماهنگی چشم و دست ندارد و ضعف حرکتی دارد، به کاردرمانی ارجاع داده می‌شود. اولین نشانه‌های اختلال بعد از یک سالگی، کودکی است که توانایی صداسازی ندارد. در این شرایط، کودک ممکن است شنیداری خوبی داشته باشد اما متاسفانه گفتار نداشته باشد و دچار اختلال در گفتار شود. این کودک باید مورد ارزیابی قرار بگیرد تا مشخص شود که آیا واقعا مشکل دارد و یا ممکن است فک کوچکی داشته باشد و از نظر جویدن هم درگیر باشد. این فاکتورها مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورت تایید، به کاردرمان و گفتار درمان ارجاع داده می‌شوند.

تاثیر تغذیه بر ذهن کودکان 

انواع سس‌ها، تن ماهی‌، چیپس، پفک، کافی میکس‌، پفک، کاکائو، چیپس و مواد غذایی که مواد نگهدارنده داشته باشند، برای این کودکان مضر هست. این کودکان رژیم غذایی مخصوص باید داشته باشند؛ مخصوصاً کودکان بیش فعال. مغز گردو، مویز، کشمش، نخودچی و آجیل‌های خام مغذی هستند. میوه‌ها هم حتما باید مصرف شوند.

کودکان قبل از مدرسه رفتن باید با تغذیه سالم کاملا آماده شوند. مصرف یک صبحانه کامل بسیار کمک‌کننده است. مصرف شیر، تخم مرغ، مغز گردو همراه پنیر می‌تواند گزینه خوبی برای یک صبحانه سالم باشد. همچنین باید از مصرف شیر کاکائو پرهیز شود.

هزینه‌های آموزش کودکان استثنائی

واقعیت این است که کودکان کندذهن، بچه‌های اوتیسم و چند معلولیتی‌ها، بچه‌های پرخرجی برای خانواده‌ها هستند. این کودکان هزینه کاردرمانی و گفتار درمانی دارند و در کنار این هزینه‌ها، هزینه تدریس خصوصی و آموزش هم دارند که شامل آموزش ذهنی است. خوب است بدانید که کاردرمان و گفتاردرمان مکمل آموزش ذهنی هستند.

مراکز آموزشی شامل آموزش و پرورش کودکان استثنایی است که باید از سمت این ارگان معرفی‌نامه داشته باشید. با این معرفی‌نامه، خانواده‌ها به مرکز و کلینیک‌ها مراجعه می‌کنند و با استفاده از آن، هزینه‌ها را از بیمه دریافت می‌کنند. یعنی بیمه هزینه‌های ایشان را پرداخت می‌کند و کمک شایانی به این خانواده‌ها می‌باشد.

در حال حاضر مرکزی برای کاردرمانی و گفتاردرمانی به صورت دولتی وجود ندارد؛ به جز مدارس. اکثر این مراکز خصوصی هستند. 

عوامل موثر بر جنین در دوران بارداری

یک مورد مهم و اساسی برای تشخیص اختلال در جنین، آزمایش ژنتیک است. برای کندذهنی کودک هزاران عامل می‌توانند موثر باشند. مثلا مصرف بی‌رویه و خودسرانه داروها در زمان بارداری در این امر تاثیرگذار است. همچنین مشکلات روحی و جسمی خانواده‌ها باید مورد بررسی قرار بگیرد. در زمان بارداری، عکس‌برداری‌های با اشعه ایکس، ام آر آی و یا سی تی اسکن روی جنین تاثیر منفی دارند. آزمایش آمینوسنتز که در ماه شش بارداری روی مادر و جنین انجام می‌شود در تشخیص این اختلالات کمک می‌کند. درصورت تشخیص اختلال در جنین، پزشک به مادر توصیه می‌کند که جنینش را سقط کند.

تاثیر نحوه رفتار معلم‌ها بر آینده کودکان

ما در پشتیبانی استادسلام بسیار دیده‌ایم که متاسفانه در بعضی موارد معلم‌های عادی برچسب استثنایی بودن به کودکان می‌زنند و به تشخیص غلط، کودکان را استثنایی تلقی می‌کنند. این کودک برای آزمون و تست به مراکز مربوطه مراجعه می‌کند و ممکن است همراهی و همکاری لازم را نداشته باشد و به مدرسه استثنایی معرفی شود. کودکی که وارد مدرسه استثنایی می‌شود در همان‌جا ماندگار خواهد شد و راهی برای خروج وجود نخواهد داشت و این ظلم است در حق کودکی که استثنایی نبوده و به اشتباه وارد مدرسه استثنائی شده.

معلمین و والدینی که شاگردهای مشکل‌دار دارند بهتر است به کارشناس اختلالات مراجعه کنند. با مراجعه به سایت استاد سلام و درخواست کارشناس کودکان استثنایی می‌توانید کمک به سزایی در شناسایی و درمان این بیماران داشته باشید.

تاثیر رفتار پدر ها و مادرها در بروز اختلالات

انتظارات سخت پدرها و مادرها از کودکان با هوش عادی، باعث می‌شود که کودک به سمت اختلال سوق یابد. با وجود استرس بسیاری که به کودک وارد می‌شود، به خاطر توقعی که از کودک دارند، این اختلال‌ها پدیدار می‌شوند.

از طرفی دیگر، متاسفانه فرهنگ‌سازی درستی درمورد این کودکان وجود ندارد. مثلا درصورت ازدواج خواهر و برادر بزرگ‌تر، والدین سعی می‌کنند کودک دارای اختلال خود را پنهان کنند. اما تا چه زمانی می‌تواند این کار را کرد؟ پس بیایید نمک بر زخم این فرشته‌ها نباشیم و در جهت بهبودشان همراهیشان کنیم.