نخستین متن نگارش شده به زبان فرانسوی، پیمان استراسبورگ در سال842 است. تا قبل از آن تمامی متون نگارشی به زبان لاتین نگارش می شدند، اما برای درک عمیق تر زبان فرانسه می بایست به 2000 سال پیش یعنی جنگ "گٌل ها" با جنگ رومی ها بپردازیم، در آن زمان، زبان فرانسه بخشی از سرزمینی پهناوری به نام "گٌل" بوده است. پس از هجوم رومیان به این نواحی و شکست "گٌل ها"، زبان لاتین در سرزمین های جنوب رود راین، که محل زندگی رومیها شده بود، رایج شد.

با پیشرفت شهرها و صنعت، ارتباط میان گٌل ها و رومی ها زیاد شد و در طی 5 قرن، زبان لاتین عامیانه (که با لاتین کلاسیک تفاوت داشت و رنگ و بویی منطقه ای گرفته بود) با زبان گٌل ها که خود ریشه ای"سلتی" داشت، در هم آمیخت.

با توجه به این که زبان گٌل ها زبان محاوره ای بود و صورت نوشتاری نداشت به سختی قابل حذف شدن بود، به ویژه در جنوب که زبان رومی غالب شده بود.

در طی قرنها التقاط میان زبان ها ادامه پیدا کرد و در حالی که زبان لاتین نوشتاری دست نخورده باقی ماند، صورت محاوره ای آن به تدریج دستخوش تغییر شده، زبان های دیگری چون فرانسوی، ایتالیایی، پرتغالی، کاتالان و ...پدید آمد، زبان هایی که از آنها تحت عنوان زبان های رومی یاد میشود. در سرزمین گٌل ها این تغییر را تحت دو گویش می بینیم: زبان "دی" در شمال رود "لواق" که منشاء فرانسه امروزی است و زبان "دک" در جنوب رود "لواق" که ریشه زبان "اکسیتان" است.

در قرن 12 امپراطور فرانسه به دلایل سیاسی زبان فرانسه را به عنوان زبان ملی برگزید، اما لاتین همچنان زبان مراسم اداری و مذهبی باقی ماند. در سال 1359 فرانسوا اول زبان فرانسوی را به عنوان زبان حقوقی و اداری برگزید و لاتین سردمدار حوزه مذهبی باقی ماند و سرانجام در قرن 17 در سال 1634 "کاردینال دو ریشولیو" فرهنگستان فرانسه را بنیان نهاد و در آن زمان بود که اولین دیکشنری زبان فرانسه و کتاب های گرامر به زبان فرانسوی تدوین گردید.
پژوهش استاد نعیمه فرحناک

* * * * * * * * * *